Pelgrimstocht naar Santiago de Compostella
Van alle bekende langeafstandswandelroutes is de Camino de Santiago, ofwel de Sint Jacobsroute, misschien wel de meest bekende. Alhoewel het een eeuwenoude pelgrimsroute betreft die leidt naar de kathedraal van Santiago de Compostella, wordt deze route tegenwoordig lang niet meer alleen afgelegd door religieuzen. Onder fanatieke wandelaars en fietsers of mensen die een fysieke uitdaging zoeken is deze pelgrimsroute ook erg populair. Daarbij ben je een tijd lang van huis en heb je alle rust om je leven te overdenken. Ook dit is voor veel mensen een reden om deze lange afstandsroute af te leggen. Onderweg word je getrakteerd op prachtige landschappen en cultuurhistorisch erfgoed.
Een stukje geschiedenis en cultuur
De traditie van de bedevaart naar St.Jacob in Compostella is ontstaan nadat volgens de legende in 814 zijn graf in Compostella gevonden was. Dankzij wonderbaarlijke verhalen over de apostel Jacobus werd Santiago de Compostella een bedevaartsoort. Toch duurde het nog tot het begin van de 11e eeuw voordat de belangrijkste route, de Camino Francés, die van Frankrijk door de Pyreneeën loopt, zijn huidige vorm aannam. Dat is mede te danken aan de Abdij van Cluny die in de elfde eeuw de eerste kerkelijke vredesbeweging aanstuurde waarmee niet alleen giften aan kerken en kloosters werden gestimuleerd, maar ook de bedevaarten naar Santiago (bron). Intussen lopen er vanuit heel Europa Jacobswegen naar Frankrijk en vervolgens naar Spanje. De route eindigt bij de kathedraal van Santiago de Compostella maar velen kiezen ervoor om nog door te lopen of fietsen naar Finisterre: een plek aan de kust waar de apostel Jacobus voor het eerste voet aan land zou hebben gezet op het Iberische schiereiland.
Er zijn verschillende routeboekjes en websites met daarin informatie over de route naar Santiago. Vanuit Nederland kan je op verschillende plekken een Jacobsroute oppikken. De meest noordelijke start in Uithuizen (Noord-Groningen). Op www.santiagoroutes.nl vind je een overzicht.
Van Nederland naar Spanje
Marike besloot in 2013 het avontuur aan te gaan en vertrok op 1 juli lopend vanuit Amsterdam. 'Naar Santiago lopen was een idee dat ik al heel lang in mijn hoofd had, maar toen op een gegeven moment mijn droombaan toch ook niet leek te zijn wat ik hoopte, wilde ik ertussen uit. Dat bleek een prima kans om de Camino te gaan lopen'. Hans legde de route af per fiets. 'Half april 2012 ben ik gestart vanuit Haarlem en zo'n zes weken later aangekomen in Santiago. Daarna uiteraard doorgefietst naar Kaap Finisterre, want dat is natuurlijk pas echt het eindpunt. Letterlijk het einde van de wereld!'
Het lijkt me dat zo'n lange tocht best wel wat voorbereiding vergt Hoe hebben jullie dat gedaan
Marike: 'Omdat het een redelijk impulsief besluit was heb ik weinig voorbereidingstijd gehad, maar een weekje of zes. In die tijd heb ik vooral spullen verzameld en de route bepaald met bijbehorende boekjes. Echt getraind heb ik niet. In mijn 45 liter rugzak paste alles wat ik nodig had. Mijn tentje had ik aan de zijkant gebonden. Exclusief eten en drinken woog de tas zo'n 12kg. Ik wilde echt niet met een grotere, zwaardere rugzak lopen, omdat ik daar helemaal niet getraind voor had. Travel light - dat is heerlijk.' Hans: 'Op de website www.santiago.nl vind je heel veel informatie over de tocht. Het is heel handig om je aan te melden bij het Santiago genootschap en een Pelgrims paspoort te halen. Lidmaatschap geeft je recht om van de refugio's en andere, speciaal voor de Santiago-gangers ingerichte, overnachtingsadressen gebruik te maken. Daarnaast zijn de gidsjes van Clemens Sweerman een aanrader. Je vindt er alle reistechnische informatie in die je nodig hebt en de boekjes passen perfect in het hoesje van je stuurtas. Naast overnachtingsmogelijkheden, winkels, en andere voorzieningen staat er ook veel achtergrondinformatie over de omgeving in.' Moet je nog extra trainen voor je vertrekt' Hans: 'Het is echt niet nodig om heel lang van te voren te trainen; zeker niet als je beetje een basis conditie hebt. Je traint onderweg wel, begin gewoon niet met te lange trajecten. Het is opvallend hoe snel je herstelt van je vermoeidheid als je eenmaal een paar dagen onderweg bent. Een goede nachtrust, en de volgende dag stap je zo weer op'.
Paklijst voor Santiago
Of je nu gaat fietsen of wandelen, hoe minder je meeneemt hoe makkelijker je je voortbeweegt. Het is handig om van te voren een paklijst te maken. Dat kun je bijvoorbeeld doen door van bestaande voorbeeldpaklijsten de spullen over te nemen die voor jou relevant zijn. Zorg minimaal voor een schone set kleding, extra sokken, een sneldrogend handdoekje, ehbo-setje, toiletspullen, goed ademende regenkleding (of een poncho) en een slaapzak. Wil je wat flexibeler zijn wat betreft slaapplaatsen dan is een lichtgewicht trekkerstentje en een lichtgewicht slaapmatje een goede aanvulling. Wil je ook de vrijheid hebben om zelf te koken dan zul je plaats moeten maken voor een brandertje, gastankje en wat kookgerei. Een lichtgewicht stoeltje is ideaal als je besluit te kamperen.
Een tip voor het inpakken van je fietstassen is om per fietstas een paklijst te maken, ingedeeld op functie. Linksvoor was de tas voor toiletspullen en reserve materiaal, rechtsvoor de keuken, rechtsachter slaapzak, tent en alles wat daarbij hoort (met daarbovenop jack en regenkleding) en linksachter (reserve) kleding. En de stuurtas is kantoor. Ik zat op m'n Koga Randoneur met zo'n 23 kg bagage en dat was prima te doen. Ongeveer 2/3 van het gewicht achter en 1/3 voor is een goede verhouding. Test van te voren je fiets met bepakking en wen er een beetje aan. Voel of je fiets lekker hanteerbaar is.
Hans maakte gebruik van Ortlieb fietstassen. Geweldig materiaal, echt waterdicht, met als enige nadeel dat water wat er eenmaal in zit, er ook niet zo makkelijk meer uit gaat! Dat merk je als je in de regen een pagina van je boekje wil omslaan, en het water vanuit je fietshelm in het hoesje terecht komt..! Groot voordeel van echt goed waterdichte fietstassen is dat je bij het opbreken van je tent de al ingepakte tassen gewoon buiten in de regen kunt leggen.
Download hier onze speciale paklijst voor Santiago! (voor zowel wandelaars als fietsers)
Wat trek je aan?
Ga je te voet dan is een paar goed zittende wandelschoenen essentieel. Hou daarbij rekening met de staat en ouderdom van je schoenen als je al schoenen hebt. In de (gemiddeld) 2800km van Nederland naar Santiago slijten je schoenen hoe dan ook en heb je aan één paar schoenen waarschijnlijk niet genoeg. Je kunt een reservepaar laten opsturen naar een punt halverwege. Misschien is het een overweging om voor vertrek je huidige wandelschoenen te laten verzolen. Moet je nog schoenen kopen? Kom in de winkel passen en laat je goed adviseren. Bij Zwerfkei kun je ook met een pasrugzak van 7kg op een proefwandeltochtje door over het testwandelpad en door de winkel maken.
Op de fiets is het belangrijk om een goede fietsbroek met zeem (of kijk hier voor damesfietsbroeken) en een paar lekker zittende (tour)fietsschoenen mee te nemen. Hans: Ik had fietsschoenen voor klikpedalen, maar deze waren niet waterdicht. Overschoentjes kunnen wel tegen de regen helpen, maar beschermen je niet tegen het natte gras. Daardoor had ik vaak 's ochtends al natte sokken. Ik heb m'n schoenen in Cadillac op de post naar huis gedaan. Gelukkig had ik ook een paar wandelschoenen met GORE-TEX® mee (daardoor 100% waterdicht) en die heb ik vanaf dat moment als fietsschoen gebruikt. Er bestaan ook waterdichte fiets-wandelschoenen en deze tourschoenen zijn dan ook vaak in trek bij langeafstandsfietsers.
Om gewicht te besparen en je huid droog te houden is het aan te bevelen om voor lichte, sneldrogende kledingmaterialen te kiezen. Katoen droogt bijvoorbeeld relatief langzaam en zal bij overmatig zweten ook niet prettig op de huid aanvoelen. Technische kleding is vaak zeer goed ademend, sneldrogend en biedt, ook als het vochtig of nat is, goede bescherming tegen de zon. Een ander voordeel van sneldrogende kleding is dat je gemakkelijk onderweg een wasje kan doen. Marike waste bijna elke avond: gewoon op de hand, in een emmertje of wasbak. En omdat het zo'n mooi weer was, waren 's ochtends mijn kleren alweer droog. Neem een universele gootsteenstop mee of gebruik je waterdichte fietstas als wasbak!
Hoe bescherm je jezelf tegen regen?
Je hoopt natuurlijk dat het alleen maar mooi weer is, maar omdat een schuilplek niet altijd voorhanden is, is het wel verstandig om iets aan regenbescherming bij je te hebben. Ga je te voet dan kun je een paraplu of poncho overwegen. Voordeel van een paraplu: voelt niet plakkerig aan en is ook handig tegen de zon! Nadeel: je moet hem toch de hele tijd vasthouden. Voordeel van een poncho: kan ook over je rugzak (met een rugzakponcho). Nadelen: het ademend vermogen is minimaal, het is een vrij grote lap stof en een poncho is minder ideaal bij harde wind. De meest comfortabele manier om je onderweg droog te houden is het dragen van een lichtgewicht en goed ademend regenpak. In de Zwerfkei keuzehulp over waterdichte kleding vind je meer informatie.
Overnachten langs de Camino
Het leuke van een meerdaagse route lopen is dat je elke nacht weer op een ander plekje verblijft. Langs de route kun je terecht op campings, in hostels, of in refugios: speciale herbergen voor pelgrims. Voor een pelgrimsherberg kan gevraagd worden om een pelgrimspaspoort. Deze stempelkaart (ook wel de geloofsbrief van de pelgrim of Credencial del Peregrino) kun je vooraf bestellen of onderweg kopen. Ook is mogelijk om in het wild te kamperen, alhoewel dat niet overal is toegestaan.
Wel of geen tent mee?
Alhoewel het niet noodzakelijk is, biedt het zeker wel voordelen om een eigen tentje mee te nemen. Er zijn meer plekken waar je terecht kunt en het is over het algemeen een stuk goedkoper om te kamperen. Op het Spaanse deel van de route zijn zoveel refugio's dat sommige mensen besluiten hun kampeerspullen naar huis te sturen, maar in het hoogseizoen kan je (zeker als fietser) je tent beter bij je houden. Als de refugio vol is krijgen de wandelaars namelijk voorrang boven fietsers. Een fietser kan nog wel even verder trappen is de redenering. Op zich juist, maar ook een fietser kan er wel eens doorheen zitten, aldus Hans. Vaak is er wel plaats om je tent in de tuin van een refugio op te zetten. Daarmee ontsnap je gelijk een beetje aan de drukte. Wil je een tentje meenemen maar weet je niet zo goed waar je op moet letten? Lees dan hier de keuzehulp over tenten.
Eten en drinken onderweg
Omdat je veel energie verbruikt en vocht verliest tijdens een inspannende wandel- of fietstocht is het belangrijk om goed te eten en te drinken onderweg. Als budget niet zo'n punt is kun je ervoor kiezen om elke dag in een restaurantje te eten. Het scheelt kookspullen meenemen, boodschappen doen, koken en afwassen. Marike had aanvankelijk wel zelf willen koken maar besloot vanwege het extra gewicht toch geen brander en pan mee te nemen. Meestal at ik tussen de middag of 's avonds buiten de deur, de overige maaltijden picknickte ik met eten dat ik onderweg kocht. Dat kwam niet altijd uit, want soms was er op de hele route voor een dag lang geen restaurantje of eetgelegenheid te vinden! Hans nam wel kookspullen mee, maar lunchte vaak warm in een eetgelegenheid onderweg: In Frankrijk, en zeker ook in Spanje kun je overal uitstekend eten voor weinig geld. Alleen vooral tussen de middag, en dat moment past niet altijd in je schema. Voor mij was ideaal (in combinatie met het kamperen) dat ik iedere dag zelf m'n potje kon koken. Onderweg de spulletjes inkopen bij een lokaal winkeltje of op een markt.
Zorg dat je altijd wat energierijk voedsel bij je hebt, zoals hartkeks, energiereepjes of noten en rozijnen. Om onderweg goed te blijven drinken is voor wandelaars een drinksysteem aan te bevelen. Het voordeel ten opzichte van flessen is dat het gewicht mooi in het midden van je rugzak zit en zodra je drinkzak leeg is neemt hij geen extra ruimte in. Een drinkzak maak je eenvoudig schoon met behulp van een ragertje of bruistabletten. Op de fiets kun je het beste gebruik maken van bidons. Water kan zeker in een warme periode een probleem zijn", ondervond Hans. Blijf voldoende drinken! En vul je bidons zodra dat ook maar even kan. Misschien een gek idee, maar bij alle begraafplaatsen is een kraan! Neem een extra fles of drinkzak mee voor dagen waarop je extra water nodig hebt.
Het vinden van de juiste route
De Jacobsroutes zijn uitvoerig beschreven in routeboekjes en onderweg kun je op verschillende trajecten ook markeringen vinden (meestal een symbool van de Jacobsschelp). Het meenemen van een routeboekje of een GPX- bestand voor in een GPS is wel aan te raden. Met name voor fietsers wordt er niet overal rekening gehouden met de bewegwijzering en kun je bij het verlaten van een stad makkelijk de verkeerde weg inslaan. Hans: Over het algemeen is de route heel prima te vinden. De onvolprezen gidsjes van Clemens Sweerman vormen echt een geweldige leidraad. Wat natuurlijk niet wegneemt dat er hier en daar veranderingen optreden doordat er aan de weg gewerkt wordt. Op verschillende Santiago websites kun je nog laatste aanvullingen vinden en waarschuwingen voor blokkades."
GPS of met de kaart?
Gps en telefoon vind ik echt zonde van het avontuur, zegt Marike.Ik heb een hekel aan verkeerd lopen, maar liever dat dan de 100% zekerheid van de gps. Dan volg je blind een lijntje en een pijltje en vergeet je om je heen kijken, een paadje in te turen (zie ik daar een markering) of een gesprekje aan te knopen.Ook Hans maakte geen gebruik van GPS, al had dat ook te maken met het feit dat de stroomvoorziening een lastig punt was. Tegenwoordig is opladen onderweg met een powerbank (eventueel in combinatie met een zonnepaneel) of naafdynamo geen punt meer, maar de zekerheid van een gps maakt de tocht misschien wat minder spannend. Liever wel met een GPS op pad? Bekijk hier ons assortiment.
Blaren en lekke banden
Onderweg kun je natuurlijk altijd pech krijgen of ziek worden. Zorg voor een goede reisverzekering en stop een geplastificeerd kaartje met je gegevens en met gegevens van het thuisfront in het topvak van je rugzak of stuurtas, voor het geval je iets overkomt. Maak ook een lijstje met belangrijke telefoonnummers (en je pasnummers voor het geval je die moet blokkeren) en bewaar dit in een online document zodat je er altijd bij kunt. Vergeet ook niet een nagekeken EHBO-set mee te nemen, een desinfecterende handgel, voor als je gaat wandelen en wat fietsgereedschap indien je gaat fietsen. Koop ook een goede fietsbroek met zeem en zorg dat je een comfortabel zadel hebt. Investeer ook in een paar heel goede banden. Vooral in Spanje, maar ook langs de Franse wegen ligt veel vuil (en glas) langs en op de weg, vooral dat strookje waar je als fietser geacht wordt te rijden. Hans heeft zelfs niet één keer een lekke band gehad!
De eindbestemming
En dan, na weken en weken fietsen en wandelen, komt het eindpunt in zicht. Hans: De aankomst op het Praza do Obradoiro Daar sta je plotseling voor die enorme kathedraal, met z'n trappen en honderden krioelende mensen. Daar is plotseling je tocht ten einde. Als je op tijd bent ga je direct naar de pelgrimsmis; anders gewoon de volgende dag. Dat is echt wel bijzonder met het gigantische wierookvat. Daarna de gang naar het pelgrimskantoor waar je je Compostelaat krijgt op vertoon van je afgestempelde pelgrimspas. Tot slot is het echt de moeite waard om nog even een paar dagen in Santiago te blijven!"
Hoe hebben jullie de tocht over het algemeen ervaren?
Marike: De eerste maanden waren behoorlijk zwaar, vooral door 'regels' die ik mezelf oplegde. Maar in Spanje was het echt genieten: het landschap, het land, de medepelgrims, en me realiseren hoe sterk mijn lijf was geworden. Ook Hans vond de tocht een heel bijzondere ervaring: "De vriendelijkheid en behulpzaamheid van mensen langs de route. Ze weten waar je mee bezig bent. Ze tonen vaak belangstelling, wijzen (ongevraagd) de weg en vragen of je water genoeg hebt hier en daar krijg je een appel o.i.d. Het stelt je beeld van mensen echt wel bij.
Tot slot: welk advies geven jullie toekomstige pelgrims die deze tocht te voet of per fiets willen afleggen?
Hans: Zorg voor discipline als je aan het eind van de dag op de camping aankomt: eerst je tent opzetten, matje / slaapzak erin leggen, douchen, kleding en natte spullen uithangen. Dan pas komt het achteroverleunen en je biertje of wat ook drinken. Marikes advies: Ga zo licht mogelijk bepakt. Neem de tijd. Investeer in goede schoenen en geniet. Ook Hans adviseert om de tijd te nemen: Het heeft geen zin te jakkeren en achteraf te constateren dat je iets onderweg niet gezien hebt. Stop bij dat kapelletje of in dat dorpje en loop even rond en laat het op je inwerken. Daarvoor is de tocht bedoeld?
